قوم ڊے فرد قوم بݨ ڊے منتظر

از قلم: فیصل شہزاد چغتائی
وسیب اچ رھاوݨ والا ھر ڈوجہا بھیرا سرائیکی قوم دے نال جڑیا ہویا ھِ تے اپنڑیں سرائیکی ہووݨ ڊا ڊعویدار ھِ انہاں ا چند ایہو جئے وی لوگ جنم گھن چکے ھن جو مسلسل اپنڑی ذات کوں سرائیکی قوم ڊے نال جڑیندن در حقیقت دور دور تک ایہو جئے بندیاں ڊی تاریخ اچ جا ملدی ھِ تے نا ھی نشان ملدن ، ایتھاں اگر اے لکھا ونجے کہ اساݙی قوم دا حساب ایں ویلے یتیم وانگوں ھِ کہ ماں پیو دے دنیا توں چلے ونجن دے بعد ہر بندہ آکھیندے پتر میکوں ڈیو ، کوئی آکھیندے دیھی میکوں ڈیوں ، کوئی آکھیندی زمین میڈی ھِ کوئی آکھیندے کہ ساز وسامان میڈا ھِ وسیب تے رھاون والے اپنڑیں وسیب ڊے در حقیقت ترکے ڊے وارث ھن لیکن جیویں کہ رواج خرید فروخت ڊا ٹُرے تاں سبھ چیزاں ویکدیاں ویندن ایویں وسیب وی ھک کنی توں ویکݨ شروع تھیا ھا تے اج ٣٥ فیصد توں ودھ حصہ وسیب دا ویک چکے تے مزے ڊی گالھ ݙیکھو کہ خریدار خاندان ٩٩ فیصد پنجابی ھن، صوبہ بہاول پور دی بحالی ڊی تحریک تے کجھ ناواں نے جان توڑ محنت کیتی لیکن افسوس قوم دے نال جڑے پیدائشی سرائیکی اگر لکھو تاں کجھ غلط نا ہوسی روایتی سستی کاہلی دا شکار رہے تے تحریک صوبہ بہاول پور بحالی زبوں حالی دا شکار تھئی گئی۔ ھک لفظ مسلسل اساݙی سرائیکی قوم دے بندیاں اچ چلدا ودے اساکوں کیا ؟ ظاہر جی گالھ ھِ جئیں ویلے قوم ڊے فرد خوڊ اپنڑیں ترکے ڊی سودے بازی کرݨ شروع کر ݙیون تاں نتائج در بدری ہوندے۔ ھک ھک کر تے زرعی زمیناں کوں اونے پونے اچ ݙے تے اپنڑیاں جھوکاں وݙے شہاراں اچ آ وسایاں کون جانڑڊے کون ھیووے ؟ عالیشان بنگلہ ۔۔۔عالیشان گھر ۔۔۔ لگزری گڈیاں۔۔۔بال توں گھن تے ذال تک سبھ انگریزی بولیندے ملدن، تے آکھیندن اساݙے پرکھاں ڊا تعلق وسیب نال ھا اساݙا کوئی تعلق کینی تے نا ھی اساں سرائیکی الیندے ھیں۔۔۔۔اے سبھ ھن ماݙرن لوگ ھن جو اپنڑیں حصہ اچ ملݨ والے ترکے ڊا سودا کر تے اج وݙے شہاراں ڊیاں رنگینیاں اچ خود کوں گم کر چکے ھن۔ انہاں ڊا مقصد اعلی فیشن ، مہنگے زیور ، اعلی سکول اچ بالاں دی تعلیم ، لگزری گڈیاں تے گھمݨ ھِ انہاں کوں کیا غرض کہ وسیب اچ قوم دے فرد اج تک اپنڑی سنجھاݨ دی جنگ لڑدے پئے ھن۔ تحریک صوبہ بہاول پور حرکت اچ آون دے بعد اوں تحریک کوں سوچ سمجھ دے نال آہستہ آہستہ ختم کر ݙیتا گئیا تے اوں تحریک چلن دے کجھ عرصے بعد اسمبلی اچ بیٹھے چند منافقین نے وسیب تے جنوبی پنجاب دا لیبل لا ݙیتا تے ایندے فروخت دی اعلان کر ݙیتا۔ جنوبی پنجاب کوں انویسٹمنٹ تے مستقبل ڊا گریٹ پنجاب دا خواب ݙیکھایا تے کم شروع کر ݙیتا۔ ھک پاسے اساں اپنڑیں پرکھاں توں ملݨ والی محبت ، امن ، کفایت شاری ، مہمان نوازی کوں ہتھیکے رکھے ݙوجہے پاسے اپنڑیں گھراں اچ بالاں کوں اے آکھ تے دھڑکے ݙیندے رہے کہ کوئی آ ونجے تاں اُردو الائی کرو۔اج واقعی اساں اپنڑیں پرکھاں دے نال وفا نبھا ݙیتی ۔ سرائیکی قوم دا ہر فرد الحمداللہ پاکستانی ھِ تے اساݙے ملک دی قانونی زبان اُردو ھِ ، تے اساݙی قوم زبان سرائیکی ھِ، افسوس پوری دنیا اچ سنجھاݨ رکھن والی زبان دی پسماندگی کہ ایندی قوم دے نال جڑے لوگاں اے سمجھے کہ اردو اعلی زبان ھِ اردو دا تذکرہ صرف قانون ھک زبان اچ رائج کرݨ ھا تاکہ پاکستان اچ وسدیاں دیگر بطور قانونی زبان تسلیم کرݨ تے سکولاں اچ اعلی تعلیم ݙیتی ونجے۔ تعلیم تاں دور اساں اردو کوں پچھی تے رکھ تے انگریزی دے پچھوں منجھو لا تے بھج پئے تے اج تک بھجدے ودے ھیں، انگریزی زبان دا فوبیا ہر پاسے ھِ لیکن افسوس اساں انگریزی کوں صرف بول چال دی بجائے اپنڑیں نسلاں ڊیاں رگاں اچ انگریزی دا زھر گھولݨ شروع کر ݙیتے ۔ جیویں کہیں کوں نشئی بنڑاون واسطے آکھیندن کہ پی تے ݙیکھ اساݙے واسطے جئیں ویلے او ھک واری پی گھیندے تاں مزا آون شروع تھئی ویندے۔ ھک ڈنہیں او آ ویندے کہ اپنڑاں گھر بار ویچ تے اپنڑاں نشہ پورا کریندے۔ ایہا حال کجھ تعلیمی اداریاں دا ھ مشہور تعلیمی ادارے جو ایں پاک فریضے ڊا غلط استعمال کریندے ہووے زہر (انگریزی) بالاں دیاں رگاں اچ واڑی ویندن تے تجارت دیاں دکاناں بنڑاں گھیدیاں ھن، کل ھک ہسپتال دے سپرٹنڈنٹ دا بیان کہ بال ھیووی بیگ یعنی بھارے بستیاں دی وجہہ توں کمر ، مونڈھے تے گردن درد دا شکار تھیندے ویندن، پڑھ تے بہوں افسوس تھئے کہ ھک اساں سبھ اپنڑیں بالاں کوں زہر اپنڑیں ہتھاں نال ݙیندے پئے ھیں ݙوجہے پاسے ہر مہینے ہزاراں روپے فیس وی بھریندے ھیں ایندے باوجود اساݙے بالاں کوں مفلوج کیتا ویندا پئے۔ ایتھاں اے نا بھلا ونجے کہ قوم دے بالاں کوں مفلوج کرݨ دا مطلب قوم کوں مفلوج کرݨ ھِ لیکن افسوس اساں لمبی تان کے ستے ھیں تے آکھیندے ھیں ۔۔۔اساں کوں کیا ؟ ۔۔۔ جئیں ویلے بالاں کوں اعلی تعلیم ݙیتی ویسی بال انگریزی الیسن تے فیشن وی مسلماناں والے نا ہوسن ظاہر ھِ جئیو جی زبان اوھو جیا لباس ، چلدا وی پئی یونیورسٹی اچ ݙیکھو ، انگریز دا مقصد مسلماناں ماڈرن بنڑاون ھ انہاں دے مطابق اعلی تعلیم او ھِ جو دیہاں بھینڑیاں تے ماوواں کوں ننگا کر ݙیوے۔۔۔ ایں بارے اگر گوگل تے سرچ کرو تاں سوشل ورکراں عورتاں احتجاج کیتے امریکا اچ کہ اساں مسلمان مذہب عورتاں کوں چادر ݙیندے عزت ݙیندے احترام ݙیندے لیکن امریکہ اچ ݙیتی گئی ماݙرن تعلیم و تربیت عورتاں کپڑے نا پاوݨ دی تعلیم ݙیتی ھِ۔ افسوس اساں بھجدے ویندے ہیں مغربی روایات کوں اپنڑیں تے اپنڑیں بالاں تے مسلط کیتی ویندے ھیں تاکہ اساں ایہو جئے معاشرے دا حصہ بݨ ونجوں جیتھاں اساݙے بال اساݙے سامنڑیں کہیں دا ہتھ پکڑ تے گھمدے رھاون تے اساں اگر کوئی گالھ کروں تاں قید تھیووے۔
اللہ تعالی نے اپنڑیں سوہنڑیں نبی حضرت محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم تے قرآن پاک نازل فرمایا اساݙا دین دنیا دا سبھ توں ماݙرن دین ھِ جو ننگے سر تے چادر تے ننگے جسم تے کپڑے تے بکھے کوں روٹی تے مسلمان بھیراواں کوں بھیرا سمجھن دا درس ݙیندے ایں اسلامی ماݙرن دین اچ عورت کوں احترام ݙیتا گئے تے درجے ݙیتے گئن ۔ لیکن افسوس اساں دنیا دے ماݙرن دین کوں بھل تے مغربی ممالک دے ہتھ استعمال تھیندے ویندے ھیں۔ انہاں اساݙے دین اچوں ھی تربیت حاصل کیتی کہ کہیں قوم کوں ختم کرنا ہووے تاں عرانیت فحاشیت انہاں اچ پھیلا ݙیو او قوم خود ختم تھئی ویسی۔ اج انٹرنیٹ چاہے او سرچ انجن ہووے، کوئی ویب سائٹ ہووے یا سوشل میڈیا ، مغربی ممالک دی شیاطین ایں کوشش اچ کامیاب تھئی چکے ھن کہ عرانیت نوجواناں اچ پیدا تھئی ونجے ۔۔۔ ھک بال جئیں ویلے بلوغیت اچ نی پھجا ہوندا اساں موبائل فون فخر نال ݙے تے رشتہ داراں عزیزاں کوں آکھیدنے ھیں کہ ݙیکھو میڈا پتر یا دیہی موبائل فون استعمال کر گھیدن ، یو ٹیب تے فیس بک تے آئی بنڑایا ھِ استعمال کریندن۔ اے گالھ افسوس دے مقام دی ھِ کیونکہ واحد سوشل میڈیا تے انٹرنیٹ ایہو جئی شیطانیت ھِ جیندے نال اگر تساݙا پتر ، دیھی ایہو جئی تصاویر ݙیکھ گھیندے جو مغربی ممالک دی شرارت ھِ پھلاون دی تے قوم دی بنیاداں تا خود کھوکھلیاں کرݨ اچ مدد کریندے پئے ھیسے۔ فیس بک لنکڈ ان ، یوٹیوب ، گوگل تے بے تحاشہ ایہو جئے پیج بنڑا تے چھوڑ ݙیتے گئے ھن جنہاں تے صرف ھک تصویر اپ لوݙ کیتی گئی ھِ تے او ھک تصویر نوجوان مسلمان نسلاں کوں تباہی تک گھن ویندی ھِ ایں بارے اعلی تحقیقاتی اداریاں کوں وی چاھیدے کہ ایہو جیاء اقدام کیتا ونجے کہ لوگ ایہو جئے پیج رپورٹ کرن تے متعلقہ ادارے ایہو جئے پیجز بند کرݨ اچ مدد کرے۔
اساں پیدائشی سرائیکی ہی قوم دے نال وابستگی صرف اتنی ھ اساں اپنڑیں ترکے دے آپ وارث نی بنڑدے تاں لوگ ھی آ تے قابض تھیسن ۔ سرائیکیاں دا بہوں وݙا حصہ دین دی خدمات اچ سر گرم ھ تے پاکستان دے نال نال پوری دنیا اچ دین دی اشاعت ، دین دا درس دے فرائض انجام ݙیندا پئے لیکن اساں سبھ معذرت نال ھک نا ختم تھیون والی دوڑ لائی ودے ھیں۔ تے او دوڑ جمن توں گھن تے قبر دی کنی تے ختم تھیندی ھِ جئیں ویلے قبر اچ لیٹا ݙیتا ویندے ول پتہ لگدے آہ ۔۔۔ میں مر گئیا ۔۔۔ میڈے تے مٹی نا پاو ۔۔۔۔ میکوں وقت ݙیو میں سجدے کر گھینا ، میکوں وقت ݙیو ۔۔۔ لیکن افسوس اون ویلے ۔۔۔وقت ھی نی ہوندا ۔۔۔ اگر اولاد نیک چھوڑ ویسی تاں مغفرت دا سامان ۔۔۔ ورنہ انگریزی اچ ایہو آکھیسی ۔۔۔ او ۔۔۔ سیڈ ۔۔۔ آئی ایم سری۔۔۔ مے گوݙ بلیس ۔۔۔۔ بہتر لعنت بھیجݨ ھ ایہو جئے ماڈرن انگریزی کلچر تے جو اساݙی مغفرت دا سامان تک نا بنڑے۔
اساں سرائیکی اپنڑیں ترکے یعنی ثقافت زبان تہذیب دی قدر تے سنجھاݨ نا رکھیسوں تاں اساں پیدائشی سرائیکی سݙھیسوں۔۔۔ اپنڑاں ترکہ آپ سنبھالو ۔۔۔ تے اے لمبی دوڑ دا سلسلہ بند کرو ۔۔۔ ایندی آخیر کینی۔۔۔۔ پتہ نی کیھڑا وقت اساں کوں آساݙی قبراں دے نال کر ݙیوے ایں واسطے ہر حال اچ اپنڑیں بالاں ٹچ موبائل دی بجائے دین دی تعلیم لازم ݙیو ، اپنڑی ثقافت زبان کلچر دے نال محبت دا جذبہ ݙیو۔ مہنگایاں فیساں بھرن توں بہتر ایہو جئے سکولاں دا انتخاب کرو جو تساݙے بالاں کوں اسلامک ماݙرن تعلیم دے زیور ݙیون، تے بالاں کوں فرض دے نال نال حسن اخلاق دا درس ݙیون، اج معذرت نال اسلامیات اچ بہوں سارا مواد تبدیل کر ݙیتا گئے ، سوشل اسٹڈیز دے ناں تے مغربی تہذیب مغربی نامور دانشوراں بارے تربیت ملدی پئے ھِ کتنے سکول ھن جو دین رسول اللہ ، دور خلفاء راشدین ، غازی علمدین شہید تے غازی ممتاز قادری دا درس ݙیندے ھن؟ کیھڑی کتاب اچ ھ بن قاسم سبھ ختم کر ݙیتا گئے ۔۔۔ افسوس دا مقام اے ھِ کراچی اچ تھیون والے میچ دی وجہہ توں قریبی مساجد کوں بند رکھن دا حکم نامہ جاری کیتا گئے ۔۔۔ اے ڈب مرݨ دا مقام ھِ ۔۔۔۔
سرائیکی قوم دے سبھ فرد خود کوں سرائیکی آکھیویندن تے ھن شعور آندا ویندے کہ اپنڑی سنجھاݨ بارے کجھ سوچݨ دی کوششاں اچ ھن ۔ اے بہتر ھِ سبھ بھیرا ترقی دا حق رکھیندن تے سبھ کو ں اپنڑیں ترکے دے سنبھالے دا پورا حق ھِ لیکن اچ جدوجہد اچ اساں ھک قوم بݨ دی وی جدوجہد شروع کروں ایہو جئی قوم کہ کہیں ھک فرد دی تکلیف پوری قوم کوں تھیوے۔ تے کہیں ھک دی خوشی سبھ دی خوشی ہووے نا کہ حسد۔ تحریک بحالی صوبہ بہاول پور کوں دبا ݙیتا گئے ایکوں دنیا اچ جنوبی پنجاب دا ناں ݙے ݙیتا گئے تاکہ ایں بارے آواز نا اٹھے لیکن مسلسل سرائیکی وسیب توں وصول تھیون والے ٹیکس نال اپر پنجاب دے علاقیاں خصوصا لاہور کوں نوازا گئے۔ تے ایں علاقے دے غیور عوام اپنڑیں مسلسل نظر انداز کیتے گئے علاقیاں دی نوحہ کنی کریندن، تے اپنڑاں حق سرائیکستان منگدن جئیں کوں کجھ بھیرا لسانی تے کجھ ایجنٹ دے نا توں غلط تاثر ظاہر کریندے ودن ، ایندی شدید مزمت کریندے ھیں ، سرائیکی خطے تے آباد ھر فرد پاکستانی ھِ تے پاکستان دی شناخت رکھیندے بس مطالبہ کریندے کہ ٧٠ پہلے دی ریاست بہاول پور دا وقات تے مقام انگریز وی منیدے ھن اج ذیادتی قابل قبول کینی۔ جنوبی پنجاب دے لیبل کوں ھٹا تے ݙیرہ غازیخان ،ٹانک توں تھن تے صادق آباد تک صوبہ سرائیکستان بنڑایا ونجے تاکہ ایں علاقے تے آباد انڈسٹری زراعت ترقی دی طرف آوے لوگ فیکٹریاں لاون اج اساݙے زوال دی حد اے رھی کہ ھزاراں مݨ گنا اونے پونے ویک گئیا تے کجھ بھیراواں نے تاں فصلاں کوں ھی بھا لا ݙیتی ۔ کجھ نے گڑ بنڑایا ۔ آون والے ڈینہاں اچ جئیں ویلے گنا کاشت نا تھیسی تاں ایندے نتائج ہر پاکستانی کوں بھگتنے ہوسن۔ سرائیکی شہاراں تے مشتمل علاقیاں کوں صوبہ دی شکل ڈیون کوئی گنا کینی ترقی دی نوید ھِ ھا نقصان اپر پنجاب دا ضرور ھِ کیونکہ صوبے دے قیام دے بعد ترقیاتی فنڈز صوبے دے اچ ھی لگسن ۔
جو دوست بھیرا تحریک صوبہ سرائیکستان واسطے جدوجہد کریندے پئن اللہ انہاں دی مدد فرماوے نیک کم تے جو جو وی ٹردا پئے او خراج تحسین دا مستحق ھِ لیکن ایں جدوجہد اچ اے ہرگز نا بھلا ونجے کہ اساݙیاں بنیاداں دا کھوکھلا ہوون ھی اساݙی وڈی کمزوری ھِ سرائیکی دی اکثریت دین دے نال وابستہ ھِ تدریس دا دینی معیار بہوں چنگا ھِ لیکن افسوس انگریزی دا زہر اساں سبھ فیساں ݙے تے اپنڑیں کوں پلیندے پئے ھیں ۔ اگر انگریزی ضروری ھِ تاں صرف لینگویج کورس چھ مہینے دا کروا ݙیتا ونجے تاکہ او پوری دنیا نال گالھ مہاڑ کر سکے لیکن باقی معاملات اچ قانونی زبان اردو ، قومی زبان علاقے دی نسبت دے نال اپر پنجاب اچ پنجابی، سرائیکی وسیب اچ سرائیکی ، بلوچستان اچ بلوچکی ، خیبر پختونخواہ اچ پشو تے سندھ اچ سندھی اچ ݙیتے ونجے۔ سندھ اچ سندھی قاعدہ لازم ھِ باقی جاء تے آٹا دال سبھ برابر ۔ بنیاداں دی مضبوطی دا مطلب اے ھِ اساݙی قوم دی ھر دیھی بھینڑ کوں لازم تعلیم دا زیور ݙیتا ونجے تاکہ پڑھے لکھے دے ناں توں معاشرہ ابھرے تے اساں پیدائشی سرائیکی توں ھک قوم بݨ سکوں۔